Hiện nay, với sự biến đổi phức tạp của các chủng vi sinh vật gây bệnh kết hợp với sự ô nhiễm trong môi trường chăn nuôi sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ xuất hiện các bệnh truyền nhiễm mới, nguy hiểm, các chủng vi sinh vật kháng thuốc; do vậy, người chăn nuôi cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh, trong đó an toàn sinh học là biện pháp ưu tiên hàng đầu giúp bảo vệ vật nuôi khi một số bệnh chưa có vắc-xin phòng và các loại thuốc điều trị đang dần mất tác dụng.
An toàn sinh học đối với quy mô nông hộ là một hệ thống các hành động thực tiễn được áp dụng nhằm ngăn ngừa, hạn chế sự xâm nhập của mầm bệnh và lây lan các bệnh truyền nhiễm vào, ra từ một cơ sở chăn nuôi.
Để giúp người chăn nuôi có thể thực hiện đầy đủ an toàn sinh học, các chuyên gia đã đưa ra 3 nguyên tắc của an toàn sinh học: một là cách ly và kiểm soát vào ra, hai là vệ sinh làm sạch, ba là khử trùng. Và hiệu quả của các nguyên tắc này cũng theo trình tự từ 1 đến 3, nghĩa là cách ly và kiểm soát vào ra là bước quan trọng và hữu hiệu nhất để ngăn ngừa mầm bệnh xâm nhập vào trong trại, bước vệ sinh làm sạch sẽ loại bỏ được trên 80% mầm bệnh tại trại và bước khử trùng sẽ loại bỏ hết các mầm bệnh còn sót lại.
Nguyên tắc đầu tiên là nguyên tắc cách ly và kiểm soát vào ra: cách ly chính là tạo ra sự tách biệt để khi nhìn vào chúng ta biết đâu là nơi chăn nuôi, đâu là nhà kho, đâu là nhà ở,… muốn như vậy thì chúng ta cần có hàng rào, cần có cửa, cần có khoảng cách,… để tạo ra sự tách biệt đó; Ngoài ra cách ly còn được hiểu là cách ly về thời gian đó là để trống chuồng trại giữa 2 lứa nuôi tối thiểu 14 ngày hay là phải cách ly con giống mới nhập về, cách ly con có biểu hiện bất thường,… Còn kiểm soát chính là chúng ta quản lý tốt việc ra, vào trại của tất cả đối tượng, cụ thể như kiểm soát con giống, con người, thức ăn, nước uống, dụng cụ, chất độn chuồng, động vật hoang dã và các vật nuôi khác,... Chỉ những gì cần thiết và sạch sẽ rồi thì chúng ta mới cho đưa vào chuồng trại. Nếu chúng ta cách ly và kiểm soát tốt thì chúng ta đã tạo một hàng rào bảo vệ vững chắc, mầm bệnh từ bên ngoài sẽ ít hoặc rất ít cơ hội đi vào trong trại chăn nuôi.
Nguyên tắc thứ 2 là vệ sinh làm sạch: Vệ sinh làm sạch gồm 2 bước vệ sinh khô và vệ sinh ướt. Vệ sinh khô là quét dọn, thu gom bụi, bẩn, rác thải,… vệ sinh ướt là xịt rửa bằng nước với xà phòng. Người chăn nuôi cần thực hiện tốt việc quét dọn, xịt rửa vì mầm bệnh ngay trong trại sẽ bám vào bụi nhện, rác thải, chất bẩn, chúng xem đây là "nhà", là nơi bảo vệ chúng thoát khỏi các loại hóa chất khử trùng để sinh sôi và phát triển. Khi phá bỏ được "nhà", phá bỏ được nơi bảo vệ mầm bệnh thì xà phòng sẽ giúp tiêu diệt được trên 80% mầm bệnh trong trại.
Nguyên tắc thứ 3 là khử trùng: nguyên tắc này gần như hộ chăn nuôi nào cũng thực hiện và thực hiện rất nhiều lần trong quá trình nuôi. Tuy nhiên, trong thực tế hầu như người chăn nuôi nào cũng làm chưa đúng. Chúng ta chỉ khử trùng sau khi chúng ta đã thực hiện nguyên tắc 2 đó là chúng ta phải vệ sinh làm sạch. Vì phần lớn hóa chất khử trùng đều mất tác dụng khi tiếp xúc với đất, chất bẩn hữu cơ. Ngoài ra việc tính toán liều lượng thuốc đã pha cần phun cũng cần phải tuân thủ tối thiểu là 0,3 lít dung dịch hóa chất đã pha cho 1 mét vuông thì mới đảm bảo hóa chất khử trùng tiếp xúc đủ lâu để diệt mầm bệnh. Như vậy nếu làm tốt nguyên tắc thứ 2 và thứ 3 thì mầm bệnh ngay tại cơ sở chăn nuôi sẽ không có điều kiện, cơ hội để bộc phát gây hại cho vật nuôi
Như vậy, 3 nguyên tắc của an toàn sinh học đó là cách ly và kiểm soát vào ra, vệ sinh làm sạch và khử trùng. Và khi đã thực hiện tốt thì an toàn sinh học chính là "lá chắn" giúp bảo vệ nuôi khỏe mạnh trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm (Dịch tả heo Châu Phi, Leucosis,…), từ đó giúp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm của ngành chăn nuôi./.